Vitiligo konusunda bilmek istedikleriniz..

VİTİLİGOYU KAFANIZDAN ÇIKARMADAN,
CİLDİNİZDEN ÇIKARAMAZSINIZ..

Vitiligo tatsız mı tatsız bir sorundur. Tedaviye de her zaman cevap vermez. Artık biraz umut, biraz teselli, biraz bilgi vermek adına bu konuyu işlemeye karar verdim. Bu konuda bilgi isteyen en az 700 mail aldım.

Vitiligo ortalama 100 kişiden bir veya ikisinde rastlandığına göre, herkesin çevresinde bir vitiligo vakası olduğunu söyleyebilirim. Cildin üzerinde yamaya benzeyen bembeyaz lekelerle kendini gösterir. Bu lekeler kimisinde minik bir nokta kadar küçük, kimisinde beş-on cm eninde, iri ve belirgin olabilir. Acı vermez, kaşıntı yapmaz, bulaşma ihtimali yoktur ama görüntüsü sıkıntılıdır. Bu açıdan, asıl sorumlusu (muhtemelen) bağışıklık sistemi olmasına rağmen, kozmetik bir sorun haline dönüşür…

ADETA BİR MUAMMA..
Vitiligo nedenleri tam olarak bilinmeyen ilginç bir hastalıktır. Çoğunlukla 20 yaşından önce başlar. Genellikle simetriktir. Vücudun herhangi bir bölümünde ortaya çıkabilir ama en fazla görüldüğü yerler; yüz, dudak, boyun, eller, göğüs, kollar, dirsekler, bacaklar, sırt ve genital organlardır. Vitiligo alanlarında deri beyaz, çevresindeki deri normal renktedir. Renk hücreleri hasar gördüğü için tüyler ve kıllarda beyazlaşır.

Nedenleri tam olarak bilinmiyor;
• Kalıtım faktörü önemli görünüyor. Çünkü hastaların yüzde 30’unda, ailede vitiligo vardır.
• Sinir hücrelerinde oluşan bir anormalliğin melanositlere zarar veren zehirli maddeler ürettiği düşünülüyor.
• Nitekim tüm doktorlar bu hastalığın görüldüğü kişilerin duygusal, hassas, alıngan, içe dönük bir karaktere sahip olduklarını bilirler. Esasen Vitiligonun başlangıcında çoğunlukla ruhsal veya fiziksel bir stres öyküsü vardır. Sıkıntı, bunalım, depresyon, korku, ölüm, iflas, ayrılık gibi dramatik olaylar, ateşli hastalıklar hastalığın şiddetlenmesine ya da yeni vitiligo alanlarının oluşmasına kolayca neden olur.
• Vitiligo otoimmun (Vücudun kendi kendine zarar verdiği) hastalıklarla; guatr, diyabet, kansızlık ve bazı metabolik sorunlarla, özellikle bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla yakından ilişkili görünüyor. Vücudun bağışıklık sisteminin melanositlere zarar verebileceği görüşü gittikçe önem kazanıyor.Araştırmacılar pigmentlerin bağışıklık sistemi tarafından yabancı madde gibi algılanarak yok edildiğini düşünüyorlar.
• Vitiligoyu etkileyen nedenlerden biri de bağırsak parazitleri..

RENK PİGMENTLERİ NEDİR?
Tenimizin rengini esas olarak renk pigmentleri yaratır. Bunların adı “melanin” dir. Renk pigmentleri, üst deride bulunan renk hücreleri (melanositler) tarafından yapılır.
Bu renk hücreleri kahverengimsi pigmentler üretirler ve böylece cilde renk verirler.
Melanositler bir sebeple ölür veya melanin salgılayamazlarsa derinin rengi giderek açılır ve sonunda tamamıyla beyazlaşır.

Vitiligoda renk farkları esmer kişilerde kolayca fark edilir. Açık tenliler ise özellikle yazın biraz yanınca lekeler ortaya çıkar. Çünkü vitiligolu yerler hiçbir şekilde esmerleşmez..

VİTİLİGO TEDAVİLERİ
Vitiligo tedavileri renk hücrelerini (melanositler) tekrar normal işlevine geri döndürmeye çalışan yöntemlerdir. Tedavi şekilleri arasında topikal steroidler, D vitamini analogları, pimekrolimus, PUVA, Dar bant UVB ışılarını ve yeni ışık tedavilerini sayabiliriz. Son dönemde BClear ve Foto IPL özellikle ümit vaat etmektedir ama dar bant UVB tedavisi de birçok hastaya derman olmaya devam etmektedir.

Her tedavinin, her hasta için uygun olmadığını hemen belirtmeliyim. Hastanın yaşı, yaşam tarzı, vitiligonun tipi ve yaygınlığı, bulunduğu bölge, hastalığın gelişme seyri, farklı yöntemlerin tercih edilmesine neden olabilir. Her konuda olduğu gibi; erken teşhis son derece avantajlıdır.

PUVA TEDAVİSİ:
Vitiligo tedavileri içinde en ünlü olanı PUVA tedavisidir. Çünkü uzun zamandan beri (1948) uygulanmaktadır. PUVA tedavisinde ağızdan psoralen (deriyi ve gözü güneş ışığına daha hassas hale getiren ilaçlar) alınır. Bir yandan da UVA (suni güneş ışığı) uygulanır. PUVA tedavisi hamile kadınlara, 12 yaşın altında olan çocuklara yapılamaz. Tüm vücudu hedef alır ve maalesef birçok yan etkisi söz konusudur.

DAR BANT UVB :
Yine tüm vücuda 311 nm dalga boyunda suni güneş ışığı (UVB) verilerek uygulanır. Bir çeşit solaryum gibidir. Haftada 2-3 seans olmak üzere bir kaç ay boyunca devam edilir. Bu tedavi gebelik, emzirme dönemi, karaciğer ve böbrek hastalarına ve çocuklara bile yapılabildiği için yaygın olarak kullanılmaktadır. Pek çok vitiligo’yu hastaya da iyi gelmiştir.

HEDEF PUVA (MULTICLEAR XL)
Farklı dalga boylarıyla tedavi olanağı sağlayan bir ışın yöntemidir. Dermatolog dalga boyunu ve dozu hastaya uygun olarak seçer. UVB ve UVA ışınlarını tek başına veya birlikte uygulayabilir. Sadece hastalıklı bölgeye atış yapılır. Bu bakımdam avantajlıdır.

BCLear:
2001 Barselona dermatoloji kongresinde Amerika ve Avrupa ülkelerinde kullanımda olan BClear cihazına geniş yer verilmişti. Son zamanlarda ülkemize gelen BClear, fiberoptik iletim sistemiyle çalışan lokal bir ultraviyole (UVB) tedavisidir. Işınlar sadece hastalıklı bölgeye uygulanır. Bu büyük bir avantajdır ve bazı hastalarda hem hızlı, hem de yan etkileri olmadan güzel sonuçlar alınmasına yardımcı olur. BClear, kolay uygulanabilir bir sistemdir ve her yere tedavi yapılabilir. Ancak genital bölgelerde kullanılmaz.

FOTO-IPL
8 Ocak 2004 tarihinde Paris’te yapılan IMCAS (International Master Course of Aging Skin Cours) konferansında Foto IPL cihazlarının vitiligo tedavisindeki başarıları tanıtılmıştı. Bu teknoloji aynı yıl ülkemize getirtildi. Foto IPL cihazları Vitiligo için hazırlanan başlıklarda 308 nm dalga boyunda UVB ışını kullanılır. Cildin alt tabakalarına yoğun ışık gönderir. Sadece sorunlu alanlara uygulanır, cildin yüzeyini etkilemeden geçer ve renk hücrelerini uyarır.

LED TERAPİ
Led Terapi, tüm ışık tedavileri gibi tamamen cildin kendi kendini iyileştirmesini sağlayan bir yöntemdir. Onun kendi kendini yenileme süreçlerini harekete geçirir. Bu sistemin geliştirilmesi için araştırmalar 20 yıldan bu yana devam etmekteydi. LED cihazlarında farklı renklerde ışın üreten 3 çeşit başlığı bulunur; Kırmızı, mavi ve sarı. Bu başlıklardan çıkan diyot ışık, cilt altındaki kollajen dokuyu aktif hale getirir. Böylece doku kendi kendini iyileştirmeye başlar.. İ

Mavi (470 nM):
• Akne tedavisinde

Kırmızı (640 nM):
• Orta dereceli aknelerde mavi ışık ile birlikte kullanılır
• Kanser başlangıcı lezyonlarda (aktinik keratoz)
• Güneş ve yaşlılık lekelerinde
• Çizgi ve kırışıklıklarda
• Cilt tonunu açmak (leke tedavisi) için
• Vitiligo hastalarında

Sarı (830 nM):
• Ameliyat sonrası yaraların iyileştirilmesi,
• Kas ve eklem ağrılarının geçici tedavisi,
• Uygulandığı yerdeki kan dolaşımının geçici olarak arttırılmasında.

Modern ışık tedavileri genel olarak güvenlidir. 8 yaşından sonraki çocuklara bile uygulanabilir. Hastanın PUVA tedavisinde olduğu gibi psoralen grubu ilaçlar içmesi de gerekmez. Bulantı, karaciğere yan etki, tüm gün güneş gözlüğü takılması gibi kısıtlamalara gerek kalmaz.

KREMLER:
Bunların çoğu kortizonlu kremlerdir. Ne yazık ki yan etkileri olabilir. Bağışıklık sistemini düzenleyen maddeler içeren kremler de vardır. Bunlar daha güvenli olduğundan çocuklara ve göz kapağına da uygulanabilir.

DİĞER OLASILIKLAR:
• Vitiligoya genel olarak bağışıklık sistemini yükselten gıda destekleri, antioksidanlar, özellikle spiruruluna, arı poleni, arı sütü, ginko biluba, buğday özü, ozon terapi, akupunktur da yardımcı olabilir. Sinir sistemiyle bağlantısını göz önüne alırsak, meditasyon, yoga ve psikoterapi den yararlanmak gayet akıllıca olur. .

• Öte yandan, normal derinin vitiligolu alana nakledildiği cerrahi yöntemler üzerinde çalışmalar devam ediyor.

• Diğer bir tedavi şeklinde ise vitiligosu çok yaygın olan hastalarda hastalıksız deri alanlarının normal rengi ilaçlarla açılarak eşit bir görünüm sağlamaya çalışmaktır.

• Vitiligo lekeleri çeşitli makyaj malzemeleri, kendiliğinden bronzlaşma sağlayan kremler ile kamufle edilebilir. Bu yöntemlerle hastalık tedavi edilmez, fakat lekelerin görünümü düzeltilir. Herkesin bildiği gibi tüm deri renklerine uygun kozmetikler mevcuttur.

• Küçük alanlara iğnelerle deri rengini verecek maddeler enjekte edilebilir. Bu yöntem özellikle küçük alanlarda etkili bir yöntemdir.

Güneşe maruz kalmak ve bronzlaşmak vitiligoyu belirginleştirir. Vitiligolu derinin güneşe karşı doğal savunma yeteneği kaybolmuştur. Bu alanlarda kolaylıkla güneş yanığı gelişebilir ve yeni lekelerin oluşmasına neden olabilir. Cilt kanserine karşı da son derece hassastır. Bu nedenlerle her zaman güneşten koruyucu kullanılmalı ve uygun giysiler giyilmelidir.

Bana kalırsa en önemlisi nedir biliyor musunuz, güneşten korunmak ve vitiligoyu kafaya takmamak!

Dr. Yasemin Fatih Amato

NOT: Bu yazım ŞAMDAN PLUS Dergisinde yayınlanmıştır. Alıntı yapmak isterseniz lütfen kaynak gösteriniz.